Qubadlı rayonu 1993-cü avqustun 31-də Ermənistan silahlı qüvvələri tərəfindən işğal olunduqdan sonra rayon ərazisində həmin dövrdə mövcud olmuş 94 yaşayış məntəqəsi, 7278 fərdi yaşayış evi, 64 inzibati bina, 148 sosial obyekt, 161 mədəniyyət obyekti, 7 məscid, 16 körpü dağıdılmış və yararsız vəziyyətə salınıb. Həmçinin işğal nəticəsində rayondan 29 min 997 nəfər məcburi köçkün respublikanın müxtəlif yaşayış məntəqələrində müvəqqəti yerləşdirilmişdir.

Səthi əsasən dağlıq ərazilərdən ibarət olan Qubadlı rayonu mişar daşı yatağı, Əliquluuşağı, Qundanlı, Muradxanlı və Başarat kəndləri mərmərləşmiş əhəng daşı yataqları, o cümlədən Mollabürhan kəndinin cənubu tuf daş yatağı, Xanlıq kəndi qum-gil yatağı, Eyvazlı kəndi əqiq yatağı ilə zəngindir. İşğal dövründə Azərbaycanın bu təbii sərvətləri də ermənilər tərəfindən talan edilmişdir. Ermənistan hökuməti beynəlxalq konvensiyaları kobud şəkildə pozaraq işğal dövründə Qubadlı ərazisində qeyri-qanuni məskunlaşma aparmış, xaricdən gətirilən erməniləri rayonun Xanlıq kəndində qanunsuz yollarla yerləşdirilmişdilər. Cenevrə konvensiyalarına görə, işğal edilmiş torpaqlarda qanunsuz məskunlaşma aparan ölkə cinayət törətmiş olur. Xaricdən gələn ermənilər üçün xaricdə yaşayan ermənilərin pulu ilə Xanlıqda qəsəbə salınmışdı.

2020-ci ilin 25 oktyabr tarixi 44 günlük müharibənin gedişatında əhəmiyyətli dönüş nöqtəsi oldu. Qubadlının azad edilməsi əməliyyatı bir neçə gün çəkdi. Ermənilər burada güclü istehkamlar qurmuş, şəhəri əhatə edən yüksəkliklərdə öz hərbi birləşmələrini yerləşdirmişdilər. Qubadlını azad etmək üçün, ilk növbədə, yüksəkliklər alınmalı idi. Çünki düşmən bu yüksəkliklərdən müntəzəm olaraq hərbçilərimizi atəşə tuturdu. Ona görə də Qubadlının azad edilməsi uğrunda gedən döyüşlərdə qələbə əldə etmək üçün hərbi əməliyyatın xüsusi peşəkarlıq və fədakarlıq nümayiş etdirə biləcək heyət tərəfindən aparılması tələb olunurdu. Azərbaycan Ordusu isə bu peşəkarlığı və fədakarlığı Vətən müharibəsinin bütün gedişi dövründə göstərib. Qubadlı əməliyyatında da, ilk növbədə, şəhərə hakim olan yüksəkliklər götürüldü, ətrafda yerləşən kəndlər, o cümlədən Xanlıq, Padar, Sarıyataq kəndləri azad edildi və digər strateji yüksəkliklər ələ keçirildi. Ondan sonra oktyabrın 25-də Azərbaycan Silahlı Qüvvələri şəhəri düşməndən təmizlədilər. Azərbaycan Ordusunun sentyabrın 27-də Qarabağda başladığı uğurlu əks-hücum əməliyyatı nəticəsində noyabrın 9-dək Qubadlı şəhəri və rayonun 41 kəndi azad olundu. Qubadlı şəhərinin azad edilməsi böyük Qələbəmizi xeyli yaxınlaşdırdı.

Qubadlı da digər azad edilmiş rayon və bölgələrimiz kimi, yeni inkişaf dövrünü yaşayır. Bu gün Qubadlı rayonunda da möhtəşəm yenidənqurma işləri böyük vüsətlə həyata keçirilir. Qubadlı rayonunun bütün kəndləri, o cümlədən Qubadlı şəhəri yenidən qurulur. Azad edilmiş torpaqlarda artıq yeddi yarımstansiya inşa olunub. Bu infrastruktur layihəsi Qubadlının 2050-ci ilə qədərki inkişaf dinamikasını nəzərə alır. Bu baxımdan Ölkə Prezidenti cənab İlham Əliyevin və birinci xanım Mehriban Əliyevanın 2021-ci il 25 oktyabr tarixində Qubadlıya etdikləri səfərin gedişində Xanlıq-Qubadlı yolunun təməlqoyma mərasimində, eləcə də 110/35/10 kV-luq “Qubadlı” yarımstansiyasının açılışında iştirak etmələri xüsusi önəm kəsb etmişdi.

Prezident İlham Əliyevin tapşırığı ilə Qarabağ və Şərqi Zəngəzur iqtisadi rayonlarının sosial-iqtisadi inkişafında mühüm rol oynayacaq Qubadlı-Eyvazlı avtomobil yolunun tikintisi aparılır. 2023-cü il sentyabrın 5-də Prezident İlham Əliyev “Yeni Qubadlı‒Laçın avtomobil yolunun layihələndirilməsi və tikintisi ilə bağlı tədbirlər haqqında” Sərəncam imzalayıb. Sərəncama əsasən, Xudafərin‒Qubadlı‒Laçın avtomobil yolunun 33-cü kilometrliyindən başlayan yeni Qubadlı‒Laçın avtomobil yolunun layihələndirilməsi və tikintisinin həyata keçirilməsi məqsədilə 2023-cü il dövlət büdcəsində nəzərdə tutulmuş Azərbaycan Respublikası Prezidentinin ehtiyat fondundan Azərbaycan Avtomobil Yolları Dövlət Agentliyinə 20 milyon manat ayrılıb.

Prezident İlham Əliyevin işğaldan azad edilmiş digər ərazilərə olduğu kimi, Qubadlıya səfərləri və bir çox önəmli təməlqoyma və açılış tədbirləri ilə əlamətdar olması bir daha həmin rayon və bölgələrdə bərpa və yenidənqurma işlərinin böyük vüsətlə həyata keçirildiyindən xəbər verir. Bu gün işğaldan azad edilmiş ərazilərdə görülən bütün işlər yalnız bir məqsəd naminə – keçmiş köçkünlərin tezliklə öz doğma torpaqlarına, dədə-baba yurdlarına qayıda bilmələri üçün həyata keçirilir.

Fuad Muradov ,

64 saylı Salyan seçki dairəsinin sədri